Rusya ve Çin’in geleneksel Batı hakimiyetine meydan okumasıyla uluslararası politikadaki büyük değişim, Rusya ve Çin’in son Moskova ziyareti sırasında Başkan Xi Jinping ve Başkan Putin’den resmi bir damga aldı. Xi’nin “şu anda yüz yıldır herhangi bir değişiklik görmedik” ve “bu değişiklikleri ileriye götürüyoruz” şeklindeki kapanış sözleri, Çin-Rus ortaklığının yönünü özetliyor. Bu toplantının sembolizmi, birleşik bir güç projeksiyonudur.
Bu toplantının sembolizmi, birleşik bir güç projeksiyonudur.
Bu Çin-Rus toplantısının bağlamları şunlardır: (i) Rusya’nın Donbass bölgesinin Rusça konuşulan bölgelerinde önemli kazanımlar elde ettiği ancak çıkmaza girdiği Ukrayna’daki vekalet savaşı; Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü (NATO), bu yıpratma savaşının sona ermesi için çok büyük miktarda silah, para ve gizli servis yardımı sağlıyor. (ii) Amerika Birleşik Devletleri (ABD) ulusal güvenlik stratejisi, Çin’i uzun vadeli tehlikeli bir tehdit olarak işaretler ve Tayvan’ı bağımsızlığını ilerletmek için silahlandırır; Çin teknolojilerini, endüstrilerini ve üretim süreçlerini içeren ve hedefleyen ihracat kontrolleri uygulayarak Çin’i ekonomik olarak izole edin. (iii) ABD, Çin-Rus tehditlerinde ortak oldu. NATO’nun stratejisi, Çin’i izole edip çevrelerken Rusya’yı geri dönülmez bir şekilde yok etmek ve zayıflatmaktır. ABD, Hint-Pasifik’in Japonya, Güney Kore ve Filipinler’de kapsamlı bir şekilde askerileştirilmesini ve birçok adada askeri üslerin geliştirilmesini destekliyor; Avustralya-İngiltere-ABD (Aukus) anlaşması, Çin’i izole etmek için nükleer denizaltıları kullanacak. Çin ve Rusya’nın güvenlik ve stratejik koordinasyona ihtiyaçları olduğuna inanmalarına şaşmamalı.
Çin, herkesin “meşru güvenlik kaygılarına” saygı gösterilmesi halinde barışın mümkün olduğunu öne süren 12 maddelik çok geniş bir Rusya-Ukrayna barış planı yayınladı; Sözde yaptırımları reddederek ve “Soğuk Savaş zihniyetini” reddederek bu savaşı şekillendirmede ortak paydaları var. Bu plana, Ukrayna savaş alanında galip gelene kadar Ruslara teslim olmak istemeyen ABD karşı çıkıyor. Bu olası bir senaryo gibi görünmüyor.
Xi’nin benzeri görülmemiş bir üçüncü dönem için cumhurbaşkanı seçilmesinin hemen ardından Moskova’ya yaptığı ziyaret sembolik olmaktan öte bir şeydi. Bütünsel ortaklığın temel itici gücü, “değişen olaylardan bağımsız olarak koordinasyon” taahhüdüdür. Dolayısıyla, ister Çin’in Suudiler ile İran arasındaki arabuluculuğu, ister Çin’in Batı Asya’nın uluslararası siyasetine girmesi olsun, Rusya’nın gizli bir Haberin Detayları desteği sunduğu açık. Eski “Sınırsız” ortaklık, “sağlam” olarak anılır, artık çok boyutlu ve maddi bir temele sahiptir.
Çin’in en büyük gaz ve petrol tedarikçisi olan Rusya, Gazprom ve Çin’in devlete ait CNPC tarafından inşa edilen ikinci bir “Sibirya’nın Gücü” boru hattıyla Avrupa’dan Çin’e giden boru hatlarının yönünü değiştirerek bunu güçlendirecek. Tarımsal ihracattan makine ve imalata kadar iş birliği ve ticaret, imzalanan 80’den fazla ikili proje ile yıllık ticarette 200 milyar ABD doları hedefine ulaşacak şekilde genişletilecek. Ayrıca Rusya, Çin’de sivil nükleer santraller inşa edecek. Sivil uçak yapımında, gemi yapımında ve otomobil üretiminde birlikte çalışacaklar. Orta Asya cumhuriyetleri gibi, Rusya da Çin Kuşak ve Yol Girişimi’nin bir parçasıdır.
Çin-Rus ortaklığı, Amerikan hegemonyasının kökü olan ABD dolarına meydan okumak için ilk adımları attı. Batı yaptırımlarla Rusya’yı dolar bölgesinin dışına itti, ancak Rusya, Çin ve Hindistan dahil birçok ülke ulusal para birimlerinde ticareti ve döviz takas anlaşmalarını teşvik ediyor. Putin, Rusya ile diğer ülkeler arasındaki anlaşmalarda Çin yuanının kullanılmasını savundu. Rusya ile Çin arasındaki yaklaşık 150 milyar ABD doları değerindeki ticaretin şimdiden üçte ikisi yerel para birimiyle yapılıyor. Bu nedenle, renminbi’yi uluslararasılaştırma hamleleri ilerletiliyor ve ABD’nin tehdit algısını artırıyor.
Çin ile Rusya arasındaki güvenlik politikası ve ekonomik işbirliği, NATO gibi bir güvenlik veya askeri ittifak değildir. Ancak, ABD’yi Avrasya kara kütlesinin dışına itmeyi amaçlayan yakın bir ilişkinin sinyallerini gönderiyorlar. Birlikte çok kutuplu bir dünyayı savunuyorlar ve büyük güçlerin her eksenine karşı çıkıyorlar. NATO Hint-Pasifik’teki militarizmini tırmandırırsa, Rus-Çin ilişkisinin derinliği askeri ve güvenlik boyutu kazanmaya başlayabilir. Özellikle ortak açıklamaları, bu “dostluğun üçüncü bir tarafın herhangi bir baskısına müsamaha göstermeyeceğini” belirttiği için.
Çinlilerin silah tedarik etmediği açık çünkü Rusların onlara ihtiyacı yok ve Çin zaten yaptırım uygulanmasını istemiyor. Ayrıca Rusya’nın egemenliğinden vazgeçip Çin’e bağlı bir devlet haline geldiği iddiası da doğru değil. Rusya da aynı şekilde kapasitesini ve hareket etme yeteneğini gösterdi. Bu ortaklık bölge için askeri bir tehdit oluşturmuyor ve bunu BRICS ve Şangay İşbirliği Örgütleri gibi gruplara verdikleri ortak destekle vurguluyorlar.
Çok kutupluluk, bölgeselcilik, Rusya ve Çin’den kapsayıcı güvenlik anlatısı, Küresel Güney’in birçok ülkesinde yankılanıyor. Bütün bu ülkeler halkları için barış, ekonomik kalkınma istiyor ama aynı zamanda Batı, Çin ve Rusya ile ilişkilerini kalkınma projeleri için kullanmak ve stratejik kararlar almak istiyor. Tabii ki, Hindistan, Vietnam ve Güneydoğu Asya’daki birkaç ülke gibi birçok ülkenin Çin ile kendi çekişmeli sorunları var. Bunları ikili diplomatik kanallardan adil bir şekilde çözmek ve davranış kuralları oluşturmak istiyorlar. Çin uluslararası bir barış komisyoncusu olmak istiyorsa, barışçıl bir bölge için bölgedeki sorunlarına öncelik verilmelidir.
Tek kutupluluğa bağlı kalmak isteyen geleneksel Atlantik güçleri ile çok kutuplu bir sistem isteyen Avrasya güçleri arasındaki çizginin artık netleştiği görülüyor. Ancak bu bölünmede, Küresel Güney’in tarafsızlığı koruma ve savaşa karşı çıkma konusunda oynadığı rolü kimse unutmamalıdır.
Bu makale, Jindal Global Üniversitesi’nde Doçent olan ve daha önce JNU Uluslararası Çalışmalar Okulu’nda görev yapan Anuradha Chenoy tarafından yazılmıştır.
Bu toplantının sembolizmi, birleşik bir güç projeksiyonudur.
Bu Çin-Rus toplantısının bağlamları şunlardır: (i) Rusya’nın Donbass bölgesinin Rusça konuşulan bölgelerinde önemli kazanımlar elde ettiği ancak çıkmaza girdiği Ukrayna’daki vekalet savaşı; Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü (NATO), bu yıpratma savaşının sona ermesi için çok büyük miktarda silah, para ve gizli servis yardımı sağlıyor. (ii) Amerika Birleşik Devletleri (ABD) ulusal güvenlik stratejisi, Çin’i uzun vadeli tehlikeli bir tehdit olarak işaretler ve Tayvan’ı bağımsızlığını ilerletmek için silahlandırır; Çin teknolojilerini, endüstrilerini ve üretim süreçlerini içeren ve hedefleyen ihracat kontrolleri uygulayarak Çin’i ekonomik olarak izole edin. (iii) ABD, Çin-Rus tehditlerinde ortak oldu. NATO’nun stratejisi, Çin’i izole edip çevrelerken Rusya’yı geri dönülmez bir şekilde yok etmek ve zayıflatmaktır. ABD, Hint-Pasifik’in Japonya, Güney Kore ve Filipinler’de kapsamlı bir şekilde askerileştirilmesini ve birçok adada askeri üslerin geliştirilmesini destekliyor; Avustralya-İngiltere-ABD (Aukus) anlaşması, Çin’i izole etmek için nükleer denizaltıları kullanacak. Çin ve Rusya’nın güvenlik ve stratejik koordinasyona ihtiyaçları olduğuna inanmalarına şaşmamalı.
Çin, herkesin “meşru güvenlik kaygılarına” saygı gösterilmesi halinde barışın mümkün olduğunu öne süren 12 maddelik çok geniş bir Rusya-Ukrayna barış planı yayınladı; Sözde yaptırımları reddederek ve “Soğuk Savaş zihniyetini” reddederek bu savaşı şekillendirmede ortak paydaları var. Bu plana, Ukrayna savaş alanında galip gelene kadar Ruslara teslim olmak istemeyen ABD karşı çıkıyor. Bu olası bir senaryo gibi görünmüyor.
Xi’nin benzeri görülmemiş bir üçüncü dönem için cumhurbaşkanı seçilmesinin hemen ardından Moskova’ya yaptığı ziyaret sembolik olmaktan öte bir şeydi. Bütünsel ortaklığın temel itici gücü, “değişen olaylardan bağımsız olarak koordinasyon” taahhüdüdür. Dolayısıyla, ister Çin’in Suudiler ile İran arasındaki arabuluculuğu, ister Çin’in Batı Asya’nın uluslararası siyasetine girmesi olsun, Rusya’nın gizli bir Haberin Detayları desteği sunduğu açık. Eski “Sınırsız” ortaklık, “sağlam” olarak anılır, artık çok boyutlu ve maddi bir temele sahiptir.
Çin’in en büyük gaz ve petrol tedarikçisi olan Rusya, Gazprom ve Çin’in devlete ait CNPC tarafından inşa edilen ikinci bir “Sibirya’nın Gücü” boru hattıyla Avrupa’dan Çin’e giden boru hatlarının yönünü değiştirerek bunu güçlendirecek. Tarımsal ihracattan makine ve imalata kadar iş birliği ve ticaret, imzalanan 80’den fazla ikili proje ile yıllık ticarette 200 milyar ABD doları hedefine ulaşacak şekilde genişletilecek. Ayrıca Rusya, Çin’de sivil nükleer santraller inşa edecek. Sivil uçak yapımında, gemi yapımında ve otomobil üretiminde birlikte çalışacaklar. Orta Asya cumhuriyetleri gibi, Rusya da Çin Kuşak ve Yol Girişimi’nin bir parçasıdır.
Çin-Rus ortaklığı, Amerikan hegemonyasının kökü olan ABD dolarına meydan okumak için ilk adımları attı. Batı yaptırımlarla Rusya’yı dolar bölgesinin dışına itti, ancak Rusya, Çin ve Hindistan dahil birçok ülke ulusal para birimlerinde ticareti ve döviz takas anlaşmalarını teşvik ediyor. Putin, Rusya ile diğer ülkeler arasındaki anlaşmalarda Çin yuanının kullanılmasını savundu. Rusya ile Çin arasındaki yaklaşık 150 milyar ABD doları değerindeki ticaretin şimdiden üçte ikisi yerel para birimiyle yapılıyor. Bu nedenle, renminbi’yi uluslararasılaştırma hamleleri ilerletiliyor ve ABD’nin tehdit algısını artırıyor.
Çin ile Rusya arasındaki güvenlik politikası ve ekonomik işbirliği, NATO gibi bir güvenlik veya askeri ittifak değildir. Ancak, ABD’yi Avrasya kara kütlesinin dışına itmeyi amaçlayan yakın bir ilişkinin sinyallerini gönderiyorlar. Birlikte çok kutuplu bir dünyayı savunuyorlar ve büyük güçlerin her eksenine karşı çıkıyorlar. NATO Hint-Pasifik’teki militarizmini tırmandırırsa, Rus-Çin ilişkisinin derinliği askeri ve güvenlik boyutu kazanmaya başlayabilir. Özellikle ortak açıklamaları, bu “dostluğun üçüncü bir tarafın herhangi bir baskısına müsamaha göstermeyeceğini” belirttiği için.
Çinlilerin silah tedarik etmediği açık çünkü Rusların onlara ihtiyacı yok ve Çin zaten yaptırım uygulanmasını istemiyor. Ayrıca Rusya’nın egemenliğinden vazgeçip Çin’e bağlı bir devlet haline geldiği iddiası da doğru değil. Rusya da aynı şekilde kapasitesini ve hareket etme yeteneğini gösterdi. Bu ortaklık bölge için askeri bir tehdit oluşturmuyor ve bunu BRICS ve Şangay İşbirliği Örgütleri gibi gruplara verdikleri ortak destekle vurguluyorlar.
Çok kutupluluk, bölgeselcilik, Rusya ve Çin’den kapsayıcı güvenlik anlatısı, Küresel Güney’in birçok ülkesinde yankılanıyor. Bütün bu ülkeler halkları için barış, ekonomik kalkınma istiyor ama aynı zamanda Batı, Çin ve Rusya ile ilişkilerini kalkınma projeleri için kullanmak ve stratejik kararlar almak istiyor. Tabii ki, Hindistan, Vietnam ve Güneydoğu Asya’daki birkaç ülke gibi birçok ülkenin Çin ile kendi çekişmeli sorunları var. Bunları ikili diplomatik kanallardan adil bir şekilde çözmek ve davranış kuralları oluşturmak istiyorlar. Çin uluslararası bir barış komisyoncusu olmak istiyorsa, barışçıl bir bölge için bölgedeki sorunlarına öncelik verilmelidir.
Tek kutupluluğa bağlı kalmak isteyen geleneksel Atlantik güçleri ile çok kutuplu bir sistem isteyen Avrasya güçleri arasındaki çizginin artık netleştiği görülüyor. Ancak bu bölünmede, Küresel Güney’in tarafsızlığı koruma ve savaşa karşı çıkma konusunda oynadığı rolü kimse unutmamalıdır.
Bu makale, Jindal Global Üniversitesi’nde Doçent olan ve daha önce JNU Uluslararası Çalışmalar Okulu’nda görev yapan Anuradha Chenoy tarafından yazılmıştır.