Hamas’ın İsrail’e saldırısı sosyal medyada ve haber sitelerinde patlarken ve Hindistan’dan gelen görüşler geniş bir yelpazede yer alırken, Pakistan’ın Afganları ülkesinden zorla sınır dışı etmeye başlamasına rağmen çok az kişi Afganistan’ın büyük bir depremden muzdarip olduğunu fark etti. Daha da ilginç olanı, Çin büyükelçisinin, mültecilere yönelik bu, kelimenin tam anlamıyla silah zoruyla geri püskürtülmesine ve Pekin’den büyük bir yardım paketinin duyurulmasına verdiği tepkiydi. Her üç konu da bizim için acil öneme sahip, ancak henüz hiçbiri resmi olarak veya başka bir şekilde tescillenmiş görünmüyor.
Afgan göçmenler
Afganistan, Herat’ta meydana gelen 6,3 büyüklüğündeki depremin ardından yeni bir düşüş sürecine girerken, Pakistanlı yetkililer ülkedeki Afgan mültecilerin sınır dışı edilmesini kolaylaştırmaya yönelik ek planlarını tamamladı. Pakistan’ın geçici hükümeti 2 Ekim’de, 1 Kasım’a kadar gönüllü olarak ayrılmamaları halinde tüm “belgesiz göçmenleri” kademeli ve düzenli bir şekilde sınır dışı edeceğini duyurdu. “Gönüllü” çağrıya rağmen polis, Afganları, özellikle de Sindh’den, Karaçi çevresinden ve İslamabad’dan tahliye etmeye başlamıştı. Avukatlar, çoğunun geçerli vizesi olduğunu ancak polisin pasaportlarına el koyduğunu belirtiyor. Korkunç Haberlar, hayvan sürüsü gibi iplerle birbirine bağlanan ve polis tarafından götürülen erkekleri ve oğlan çocuklarını gösteriyor. Pakistan medyası, yabancılara verilen “sahte” kimlik kartlarının yanı sıra onların mülkleri ve işletmelerini araştırmak üzere yasa dışı olarak kurulmuş bir özel görev gücü de dahil olmak üzere yeni ayrıntılar bildiriyor. Resmi görüş, mültecilerin ülke geneline yayılmak yerine 54 mülteci kampına (44’ü Khyber Pakhtukwa’da olmak üzere) yerleştirilmesi gerektiği yönünde. Bütün bunlar, Özel Daire ve Terörle Mücadele Dairesi (CTD) tarafından desteklenen, Afgan şirketlerine ve mülklerine el konulmasını öneren İçişleri Bakanlığı tarafından yürütülüyor. İslamabad’da durum daha da kötü. Devlet mültecilere kamplara taşınmaları için 48 saat süre verdi, iki “yasadışı” yerleşim yerini yıktı ve bir diğerini yerle bir etti. CTD tarafından derlenen bir veritabanında devlet, uygun belgeleri olan kişilerin kalmasına izin verdiğini ancak onlara bir e-etiket sağladığını söylüyor.
Bunların hepsi çok etkili, tek fark bu “mültecilerin” Pakistan’ın 1979’dan bu yana Afganistan’da onlarca yıl süren savaşları sonucu yaratılmış olması. Bir nesil Afgan burada doğmuş olabileceğinden gerçek rakamlar net değil. Birleşmiş Milletler’e göre yaklaşık 1,3 milyon Afgan kayıtlı mülteci, 880.000’i ise oturma statüsüne sahip. Ancak İçişleri Bakan Vekili Sarfraz Bugti, 1,7 milyon Afgan’ın daha yasadışı olarak Pakistan’da bulunduğunu söyledi. Bu devasa operasyon, beklendiği gibi Taliban’ın son derece olumsuz tepkisine neden oldu. Afgan büyükelçiliği, hükümeti aralarında kadın ve çocukların da bulunduğu Afganlara yönelik acımasız saldırılarla suçladı ve yaklaşık 1000 kişinin tutuklandığını söyledi. Afganistan Mülteci İşleri Bakanlığı’na göre, son 20 gün içinde yaklaşık 23.000 Afgan Pakistan tarafından yerinden edildi. Taliban sözcüsü Zabiullah Mücahid, operasyonu “kabul edilemez” olarak nitelendirdi. Bu arada BM Mülteciler Yüksek Komiserliği, birçok insan hakları örgütü gibi, sığınma talebinde bulunmanın “temel bir insan hakkı” olduğunu söyleyerek operasyona itiraz etti. Birleşik Arap Emirlikleri de bu duruma itiraz etti. Daha da tehlikelisi, bu zorunlu sınır dışı işleminin ülkenin zararına yol açabileceği konusunda uyarıda bulunan Mohsin Dawar ve Afrasiab Khattak gibi Pakhtun milletvekilleri buna şiddetle karşı çıkıyor. Uzun süredir Peştunlara karşı ırkçı önyargıyla suçlanan İslamabad, şimdi Afganları (en azından) terörist faaliyetlere katılmakla suçluyor. Son yıllarda bu tür faaliyetlerle suçlanan mültecilere ilişkin net bir vaka görülmedi, ancak bu durum terörle mücadele yetkililerinin yaklaşık 250 kişiyi daha önce tutuklamasını engellemedi.
Direniş de beklenmedik çevrelerden geldi. Çin’in yeni Afganistan büyükelçisi Zhao Xing, açıkça Pakistan’ın “Afgan mültecilere yönelik kötü muamelesinin insan haklarını ve iyi komşuluk ilişkilerini ihlal ettiğini” söyledi. Taliban’ın büyük beğenisini kazanan yeni atanan Zhao, Çin Kızıl Haçı tarafından Afganistan’daki mevkidaşına sağlanan 200.000 doları derhal deprem yardımı olarak sağladı. Büyükelçi ayrıca üst düzey Çinli yetkililerin Dışişleri Bakan Vekili Muhammed Abbas Stanekzai’ye taziyelerini de sundu. Pekin ayrıca Pakistan’ı komşusuyla arasını düzeltmeye teşvik ediyor. Pakistan Dışişleri Bakanı Celil Abbas Jillani, Çin’in ev sahipliğinde Tibet’in Xizang şehrinde düzenlenen üçüncü Trans-Himalaya Uluslararası İşbirliği Forumu oturum aralarında mevkidaşı Amir Khan Muttaqi ile bir araya geldi. Bu toplantının ardından Pakistan hükümeti, tüm bakanlıklara meşru mültecilerin ülkeyi yalnızca “gönüllü olarak” terk etmeleri talimatını verdi ve İslamabad’ın “43 yıl” boyunca kazanılan iyi niyeti kaybetmemesi gerektiği konusunda uyardı. Devlet ayrıca Afganistan’a yönelik deprem yardımının ordu tarafından yönetilen Ulusal Afet Yönetim Ajansı tarafından koordine edileceğini duyurdu. Daha da ilginci, Muttaqi’nin Trans-Himalaya toplantısında Çin Dışişleri Bakanı Wang Yi ile Wakhan Koridorunun açılmasını da görüştüğü bildirildi. İki dağ sırası arasında doğal bir vadi olan Wakhan Koridoru’nun kendisi yaklaşık 350 km uzunluğunda ve 13 ila 65 kilometre genişliğindedir, ancak onu geçmek zordur. Tarihsel olarak Vakhjir Geçidi, Pakistan’ın kabile bölgelerindeki Bajaur tüccarları tarafından kullanılan Badakhshan ile Sincan arasındaki bir ticaret yoluydu. Çin tarafında, kuzey Vakhjir Geçidi’nden çok önce biten, diğer tarafında toprak bir yol bulunan katranlı bir yolun olduğuna dair kanıtlar var. Çin’in etkileyici teknik yetenekleri göz önüne alındığında, artık Afganistan’da açıkça bir “düşman” olarak görülen Pakistan’a güvenmek yerine bunu sınırlı da olsa bir alternatif yol olarak değerlendirebilirler. Çin’i Tacikistan üzerinden Afganistan’a bağlayan mevcut yolları kullanmak, ülkenin zaten büyük bir askeri varlığa sahip olduğu (biri kendisine ait, diğeri ise finanse ettiği Tacik ordusuna ait) çok daha kolay olurdu. Görünüşe göre Çin, bir Çinli şirketin kuzey sınırlarına bağlanmak için altyapı geliştirme de dahil olmak üzere lityum rezervlerine 10 milyar dolarlık yatırım yapması gibi daha önce duyurulan yatırım girişimlerini ilerletmeyi planlıyor ve Amu Darya için bu yılın başlarında bir petrol üretim anlaşması imzalanıyor. Artık bir büyükelçinin görevde olmasıyla işler şimdiden hızla ilerliyor gibi görünüyor.
Kendi başbakanına göre geçici hükümet olan Pakistan ordusunun bu devasa operasyondan ne elde etmeyi umduğu belli değil. Ağustos ayında yüzde 83’lük bir artışla tarihinin en kötü terör kriziyle karşı karşıya olan İslamabad, “bir şeyler yap” modunda görünüyor. Bu aynı zamanda Taliban’ı cezalandırma taktiği de olabilir, çünkü Taliban Pakistan Tehrik-e-Taliban’a (TTP) karşı harekete geçmeyi reddediyor ve dönemin İçişleri Bakanı Perez Khan Khattak, 24 intihar saldırısının 14’ü için Taliban’ı suçluyor. bu yıl. Pakistan’ın tepkisi aslında Eylül ayındaki iki bombalamanın ardından geldi. 28 Şubat 2023’te Belucistan ve KP’de 57 kişi öldürüldü. Bugti aynı zamanda Hindistan’ın araştırma ve analiz kanadını da çağırmaya karar verdi, bu yüzden bakanın – ya da daha doğrusu ordunun – sırtını duvara dayamış gibi görünüyor. Taliban, mültecileri Pakistan sınırındaki Nangarhar Eyaletindeki Lalpor Çölü’ndeki kamplarda tutmayı planlıyor ve bu da büyük ihtimalle TTP’ye istediği kadar üye kazandıracak. Bu basit değerlendirme Çin’de de yapılmış olabilir, bu da Çin’in Pakistan’ın şüpheli diplomasisine güvenmek yerine bağımsız olarak Taliban ile işbirliği yapmaya çalıştığını açıklıyor. Sonuç olarak, İslamabad nihayet komşularının her birine düşman olmayı başardı; bu, dizginleri elinde tutan en sıkıcı sivil liderin bile başaramayacağı bir görev.
Bu makale Barış ve Çatışma Araştırmaları Enstitüsü’nün Seçkin Araştırmacısı Tara Kartha tarafından yazılmıştır.
“Heyecan verici bir haber! Hindustan Times artık WhatsApp kanallarında
Bağlantıya tıklayarak bugün abone olun ve en son haberlerden haberdar olun! Buraya tıklayın!
Afgan göçmenler
Afganistan, Herat’ta meydana gelen 6,3 büyüklüğündeki depremin ardından yeni bir düşüş sürecine girerken, Pakistanlı yetkililer ülkedeki Afgan mültecilerin sınır dışı edilmesini kolaylaştırmaya yönelik ek planlarını tamamladı. Pakistan’ın geçici hükümeti 2 Ekim’de, 1 Kasım’a kadar gönüllü olarak ayrılmamaları halinde tüm “belgesiz göçmenleri” kademeli ve düzenli bir şekilde sınır dışı edeceğini duyurdu. “Gönüllü” çağrıya rağmen polis, Afganları, özellikle de Sindh’den, Karaçi çevresinden ve İslamabad’dan tahliye etmeye başlamıştı. Avukatlar, çoğunun geçerli vizesi olduğunu ancak polisin pasaportlarına el koyduğunu belirtiyor. Korkunç Haberlar, hayvan sürüsü gibi iplerle birbirine bağlanan ve polis tarafından götürülen erkekleri ve oğlan çocuklarını gösteriyor. Pakistan medyası, yabancılara verilen “sahte” kimlik kartlarının yanı sıra onların mülkleri ve işletmelerini araştırmak üzere yasa dışı olarak kurulmuş bir özel görev gücü de dahil olmak üzere yeni ayrıntılar bildiriyor. Resmi görüş, mültecilerin ülke geneline yayılmak yerine 54 mülteci kampına (44’ü Khyber Pakhtukwa’da olmak üzere) yerleştirilmesi gerektiği yönünde. Bütün bunlar, Özel Daire ve Terörle Mücadele Dairesi (CTD) tarafından desteklenen, Afgan şirketlerine ve mülklerine el konulmasını öneren İçişleri Bakanlığı tarafından yürütülüyor. İslamabad’da durum daha da kötü. Devlet mültecilere kamplara taşınmaları için 48 saat süre verdi, iki “yasadışı” yerleşim yerini yıktı ve bir diğerini yerle bir etti. CTD tarafından derlenen bir veritabanında devlet, uygun belgeleri olan kişilerin kalmasına izin verdiğini ancak onlara bir e-etiket sağladığını söylüyor.
Bunların hepsi çok etkili, tek fark bu “mültecilerin” Pakistan’ın 1979’dan bu yana Afganistan’da onlarca yıl süren savaşları sonucu yaratılmış olması. Bir nesil Afgan burada doğmuş olabileceğinden gerçek rakamlar net değil. Birleşmiş Milletler’e göre yaklaşık 1,3 milyon Afgan kayıtlı mülteci, 880.000’i ise oturma statüsüne sahip. Ancak İçişleri Bakan Vekili Sarfraz Bugti, 1,7 milyon Afgan’ın daha yasadışı olarak Pakistan’da bulunduğunu söyledi. Bu devasa operasyon, beklendiği gibi Taliban’ın son derece olumsuz tepkisine neden oldu. Afgan büyükelçiliği, hükümeti aralarında kadın ve çocukların da bulunduğu Afganlara yönelik acımasız saldırılarla suçladı ve yaklaşık 1000 kişinin tutuklandığını söyledi. Afganistan Mülteci İşleri Bakanlığı’na göre, son 20 gün içinde yaklaşık 23.000 Afgan Pakistan tarafından yerinden edildi. Taliban sözcüsü Zabiullah Mücahid, operasyonu “kabul edilemez” olarak nitelendirdi. Bu arada BM Mülteciler Yüksek Komiserliği, birçok insan hakları örgütü gibi, sığınma talebinde bulunmanın “temel bir insan hakkı” olduğunu söyleyerek operasyona itiraz etti. Birleşik Arap Emirlikleri de bu duruma itiraz etti. Daha da tehlikelisi, bu zorunlu sınır dışı işleminin ülkenin zararına yol açabileceği konusunda uyarıda bulunan Mohsin Dawar ve Afrasiab Khattak gibi Pakhtun milletvekilleri buna şiddetle karşı çıkıyor. Uzun süredir Peştunlara karşı ırkçı önyargıyla suçlanan İslamabad, şimdi Afganları (en azından) terörist faaliyetlere katılmakla suçluyor. Son yıllarda bu tür faaliyetlerle suçlanan mültecilere ilişkin net bir vaka görülmedi, ancak bu durum terörle mücadele yetkililerinin yaklaşık 250 kişiyi daha önce tutuklamasını engellemedi.
Direniş de beklenmedik çevrelerden geldi. Çin’in yeni Afganistan büyükelçisi Zhao Xing, açıkça Pakistan’ın “Afgan mültecilere yönelik kötü muamelesinin insan haklarını ve iyi komşuluk ilişkilerini ihlal ettiğini” söyledi. Taliban’ın büyük beğenisini kazanan yeni atanan Zhao, Çin Kızıl Haçı tarafından Afganistan’daki mevkidaşına sağlanan 200.000 doları derhal deprem yardımı olarak sağladı. Büyükelçi ayrıca üst düzey Çinli yetkililerin Dışişleri Bakan Vekili Muhammed Abbas Stanekzai’ye taziyelerini de sundu. Pekin ayrıca Pakistan’ı komşusuyla arasını düzeltmeye teşvik ediyor. Pakistan Dışişleri Bakanı Celil Abbas Jillani, Çin’in ev sahipliğinde Tibet’in Xizang şehrinde düzenlenen üçüncü Trans-Himalaya Uluslararası İşbirliği Forumu oturum aralarında mevkidaşı Amir Khan Muttaqi ile bir araya geldi. Bu toplantının ardından Pakistan hükümeti, tüm bakanlıklara meşru mültecilerin ülkeyi yalnızca “gönüllü olarak” terk etmeleri talimatını verdi ve İslamabad’ın “43 yıl” boyunca kazanılan iyi niyeti kaybetmemesi gerektiği konusunda uyardı. Devlet ayrıca Afganistan’a yönelik deprem yardımının ordu tarafından yönetilen Ulusal Afet Yönetim Ajansı tarafından koordine edileceğini duyurdu. Daha da ilginci, Muttaqi’nin Trans-Himalaya toplantısında Çin Dışişleri Bakanı Wang Yi ile Wakhan Koridorunun açılmasını da görüştüğü bildirildi. İki dağ sırası arasında doğal bir vadi olan Wakhan Koridoru’nun kendisi yaklaşık 350 km uzunluğunda ve 13 ila 65 kilometre genişliğindedir, ancak onu geçmek zordur. Tarihsel olarak Vakhjir Geçidi, Pakistan’ın kabile bölgelerindeki Bajaur tüccarları tarafından kullanılan Badakhshan ile Sincan arasındaki bir ticaret yoluydu. Çin tarafında, kuzey Vakhjir Geçidi’nden çok önce biten, diğer tarafında toprak bir yol bulunan katranlı bir yolun olduğuna dair kanıtlar var. Çin’in etkileyici teknik yetenekleri göz önüne alındığında, artık Afganistan’da açıkça bir “düşman” olarak görülen Pakistan’a güvenmek yerine bunu sınırlı da olsa bir alternatif yol olarak değerlendirebilirler. Çin’i Tacikistan üzerinden Afganistan’a bağlayan mevcut yolları kullanmak, ülkenin zaten büyük bir askeri varlığa sahip olduğu (biri kendisine ait, diğeri ise finanse ettiği Tacik ordusuna ait) çok daha kolay olurdu. Görünüşe göre Çin, bir Çinli şirketin kuzey sınırlarına bağlanmak için altyapı geliştirme de dahil olmak üzere lityum rezervlerine 10 milyar dolarlık yatırım yapması gibi daha önce duyurulan yatırım girişimlerini ilerletmeyi planlıyor ve Amu Darya için bu yılın başlarında bir petrol üretim anlaşması imzalanıyor. Artık bir büyükelçinin görevde olmasıyla işler şimdiden hızla ilerliyor gibi görünüyor.
Kendi başbakanına göre geçici hükümet olan Pakistan ordusunun bu devasa operasyondan ne elde etmeyi umduğu belli değil. Ağustos ayında yüzde 83’lük bir artışla tarihinin en kötü terör kriziyle karşı karşıya olan İslamabad, “bir şeyler yap” modunda görünüyor. Bu aynı zamanda Taliban’ı cezalandırma taktiği de olabilir, çünkü Taliban Pakistan Tehrik-e-Taliban’a (TTP) karşı harekete geçmeyi reddediyor ve dönemin İçişleri Bakanı Perez Khan Khattak, 24 intihar saldırısının 14’ü için Taliban’ı suçluyor. bu yıl. Pakistan’ın tepkisi aslında Eylül ayındaki iki bombalamanın ardından geldi. 28 Şubat 2023’te Belucistan ve KP’de 57 kişi öldürüldü. Bugti aynı zamanda Hindistan’ın araştırma ve analiz kanadını da çağırmaya karar verdi, bu yüzden bakanın – ya da daha doğrusu ordunun – sırtını duvara dayamış gibi görünüyor. Taliban, mültecileri Pakistan sınırındaki Nangarhar Eyaletindeki Lalpor Çölü’ndeki kamplarda tutmayı planlıyor ve bu da büyük ihtimalle TTP’ye istediği kadar üye kazandıracak. Bu basit değerlendirme Çin’de de yapılmış olabilir, bu da Çin’in Pakistan’ın şüpheli diplomasisine güvenmek yerine bağımsız olarak Taliban ile işbirliği yapmaya çalıştığını açıklıyor. Sonuç olarak, İslamabad nihayet komşularının her birine düşman olmayı başardı; bu, dizginleri elinde tutan en sıkıcı sivil liderin bile başaramayacağı bir görev.
Bu makale Barış ve Çatışma Araştırmaları Enstitüsü’nün Seçkin Araştırmacısı Tara Kartha tarafından yazılmıştır.
“Heyecan verici bir haber! Hindustan Times artık WhatsApp kanallarında