Kaan
New member
SSCB’nin Afganistan’dan Çekilmesi: Geneva Antlaşması ve Sonrası
Sovyetler Birliği'nin Afganistan'dan çekilmesi, Soğuk Savaş dönemi ve bölgesel denklemler açısından büyük bir dönüm noktasıydı. SSCB'nin 1979 yılında Afganistan’a müdahalesi, yalnızca bölgesel değil, aynı zamanda küresel politikaların şekillenmesinde de önemli bir etkendir. Bu makalede, Sovyetler Birliği'nin Afganistan'dan çekilmesinin arka planı, bu sürecin hangi antlaşmalarla sağlandığı ve bölgesel ve uluslararası sonuçları ele alınacaktır.
SSCB’nin Afganistan’a Müdahalesi ve Çekilme Süreci
1979 yılında Sovyetler Birliği, Afganistan'da iktidara gelen komünist rejimi desteklemek için bu ülkeye asker göndermiştir. Afganistan'daki iç savaş, Sovyetler Birliği için Soğuk Savaş’ın bir parçası olarak görülmüş ve bu durum, Sovyetlerin bölgedeki stratejik çıkarlarını koruma amacını taşımıştır. Ancak, Sovyetler Birliği'nin bu müdahalesi, ülke içinde ve uluslararası alanda ciddi tepkilere yol açmıştır. Afganistan’daki direnişin artması, Sovyetler için giderek daha büyük bir soruna dönüşmüş ve bu savaş, Sovyetlerin "Vietnam’ı" olarak anılmaya başlanmıştır.
Afganistan'daki Sovyet müdahalesi, uzun bir direniş sürecinin ardından Sovyetler Birliği’nin 1989'da Afganistan’dan çekilmesi ile son bulmuştur. Ancak, bu çekilme tek taraflı bir hareket olmayıp, büyük ölçüde uluslararası müzakerelerin sonucudur. Bu müzakerelerin temelini, 1980’lerin ortasında başlayan diplomatik çabalar atmıştır. Sovyetler, savaşın getirdiği ekonomik ve askeri yüklerden kurtulmak istedikleri için, bir çözüm arayışına girmişlerdir.
Geneva Antlaşması (1988): SSCB’nin Çekilme Anlaşması
Sovyetler Birliği'nin Afganistan'dan çekilmesi, 14 Nisan 1988'de imzalanan Geneva Antlaşması ile resmiyet kazanmıştır. Bu antlaşma, Sovyetler Birliği, Afgan hükümeti, Afganistan’daki muhalifler ve Pakistan ile Amerika Birleşik Devletleri arasında müzakereler sonucu imzalanmıştır. Geneva Antlaşması, savaşın sonlanması ve Sovyet askerlerinin Afganistan'dan geri çekilmesi sürecini belirleyen ana belgedir.
Antlaşmanın temel maddeleri, Sovyetler Birliği'nin Afganistan'daki tüm askerlerini çekmeye başlamasını, Afganistan'daki siyasi çözüm sürecine de zemin hazırlamayı hedefliyordu. Ayrıca, antlaşma Afganistan'da barışın sağlanması ve ülkenin egemenliğinin korunması adına bir dizi politik düzenlemeyi içermekteydi. Sovyetler Birliği, 15 Mayıs 1988’den itibaren Afganistan’dan çekilmeye başlamış ve bu süreç 15 Şubat 1989’da tamamlanmıştır. Bu tarih, SSCB'nin Afganistan'daki askeri varlığının sona erdiği ve Sovyetler Birliği'nin bölgedeki politik etkisinin büyük ölçüde azaldığı bir dönüm noktasıdır.
Geneva Antlaşması’nın Temel Maddeleri
Geneva Antlaşması, dört ana unsurdan oluşmaktadır:
1. **Sovyet Çekilmesi:** Sovyetler Birliği, Afganistan'daki askeri birliklerini çekmeye başlamayı ve süreci 9 ay içinde tamamlamayı taahhüt etmiştir.
2. **Tarafsızlık:** Afganistan’ın bağımsız ve tarafsız kalması, Sovyetler Birliği ve Amerika Birleşik Devletleri arasındaki Soğuk Savaş geriliminin ortadan kaldırılmasına yönelik bir adımdı.
3. **Afganistan İç Barış Süreci:** Afgan hükümeti ile mücahitler arasında bir barış anlaşması sağlanması hedeflenmiştir.
4. **Uluslararası Gözetim:** Antlaşma, Birleşmiş Milletler’in Afganistan’da barışı gözlemlemesi ve sürecin takibini yapması için bir düzenleme öngörmüştür.
SSCB’nin Çekilmesinin Ardında Hangi Etkenler Vardı?
Sovyetler Birliği’nin Afganistan’dan çekilmesinin arkasında bir dizi etken bulunmaktadır. Bunlar arasında en önemlisi, uzun süren çatışmaların Sovyetler Birliği’ne getirdiği ekonomik ve askeri yüklerdir. Ayrıca, SSCB'nin içindeki siyasi baskılar ve halkın savaşın uzaması konusundaki tepkileri de Sovyet liderliğini müzakerelere zorlamıştır.
Sovyetler, savaşın giderek daha fazla kaynak tüketmeye başlaması ve halkın bu savaşla ilgili artan hoşnutsuzluğu nedeniyle, çekilme kararı almak zorunda kalmıştır. Öte yandan, Afganistan’daki savaşın Sovyetler için uluslararası prestij kaybına yol açması da bu kararı hızlandırmıştır.
Afganistan’ın Durumu: Sovyet Çekildikten Sonra
SSCB’nin çekilmesinin ardından Afganistan, istikrarsızlık ve iç savaşla mücadele etmeye devam etmiştir. 1989’dan sonra ülkede tam anlamıyla bir barış sağlanamamış, hükümet ve mücahitler arasındaki çatışmalar sürmüştür. 1992’de komünist hükümetin devrilmesinin ardından Taliban’ın 1996’da iktidara gelmesiyle birlikte Afganistan, uzun süreli bir iç savaş ve yönetim boşluğu içine girmiştir.
Geneva Antlaşması Sonrası Uluslararası Yansımalar
Geneva Antlaşması, Soğuk Savaş’ın sonlarına doğru Sovyetler Birliği ve Batılı ülkeler arasındaki gerilimlerin yumuşadığı bir dönemde imzalanmıştır. Antlaşma, uluslararası diplomaside bir başarı olarak görülse de, pratikte Afganistan’daki durumu çözebilmiş değildir. Sovyetler Birliği’nin Afganistan’daki varlığı, dünya çapında büyük tartışmalara yol açarken, Sovyet çekilmesi, ABD’nin bölgedeki etkisini artıran bir gelişme olmuştur.
Afganistan’dan Sovyetler Birliği’nin çekilmesinin ardından, bölgedeki güç dengesi değişmiş ve bu süreç, 1990’larda yaşanan olaylarla birlikte, Afganistan’ın uluslararası politikadaki rolünün yeniden şekillenmesine yol açmıştır.
Sonuç
SSCB'nin Afganistan'dan çekilmesi, yalnızca Sovyetler Birliği için değil, dünya tarihi için de önemli bir dönüm noktasıdır. Geneva Antlaşması, Sovyetler Birliği'nin savaşın sona ermesi için attığı adımları şekillendirmiş ve bu süreç, Soğuk Savaş’ın sona ermesinin simgesel bir parçası olmuştur. Ancak, bu antlaşma Afganistan’daki kalıcı barışın önünü açamamış ve bölgedeki çatışmaların devam etmesine yol açmıştır. Afganistan, Sovyetler Birliği'nin çekilmesinin ardından daha da derinleşen iç savaşların pençesinde kalmış ve bu durum, dünya siyaseti için yeni zorluklar yaratmıştır.
Sovyetler Birliği'nin Afganistan'dan çekilmesi, Soğuk Savaş dönemi ve bölgesel denklemler açısından büyük bir dönüm noktasıydı. SSCB'nin 1979 yılında Afganistan’a müdahalesi, yalnızca bölgesel değil, aynı zamanda küresel politikaların şekillenmesinde de önemli bir etkendir. Bu makalede, Sovyetler Birliği'nin Afganistan'dan çekilmesinin arka planı, bu sürecin hangi antlaşmalarla sağlandığı ve bölgesel ve uluslararası sonuçları ele alınacaktır.
SSCB’nin Afganistan’a Müdahalesi ve Çekilme Süreci
1979 yılında Sovyetler Birliği, Afganistan'da iktidara gelen komünist rejimi desteklemek için bu ülkeye asker göndermiştir. Afganistan'daki iç savaş, Sovyetler Birliği için Soğuk Savaş’ın bir parçası olarak görülmüş ve bu durum, Sovyetlerin bölgedeki stratejik çıkarlarını koruma amacını taşımıştır. Ancak, Sovyetler Birliği'nin bu müdahalesi, ülke içinde ve uluslararası alanda ciddi tepkilere yol açmıştır. Afganistan’daki direnişin artması, Sovyetler için giderek daha büyük bir soruna dönüşmüş ve bu savaş, Sovyetlerin "Vietnam’ı" olarak anılmaya başlanmıştır.
Afganistan'daki Sovyet müdahalesi, uzun bir direniş sürecinin ardından Sovyetler Birliği’nin 1989'da Afganistan’dan çekilmesi ile son bulmuştur. Ancak, bu çekilme tek taraflı bir hareket olmayıp, büyük ölçüde uluslararası müzakerelerin sonucudur. Bu müzakerelerin temelini, 1980’lerin ortasında başlayan diplomatik çabalar atmıştır. Sovyetler, savaşın getirdiği ekonomik ve askeri yüklerden kurtulmak istedikleri için, bir çözüm arayışına girmişlerdir.
Geneva Antlaşması (1988): SSCB’nin Çekilme Anlaşması
Sovyetler Birliği'nin Afganistan'dan çekilmesi, 14 Nisan 1988'de imzalanan Geneva Antlaşması ile resmiyet kazanmıştır. Bu antlaşma, Sovyetler Birliği, Afgan hükümeti, Afganistan’daki muhalifler ve Pakistan ile Amerika Birleşik Devletleri arasında müzakereler sonucu imzalanmıştır. Geneva Antlaşması, savaşın sonlanması ve Sovyet askerlerinin Afganistan'dan geri çekilmesi sürecini belirleyen ana belgedir.
Antlaşmanın temel maddeleri, Sovyetler Birliği'nin Afganistan'daki tüm askerlerini çekmeye başlamasını, Afganistan'daki siyasi çözüm sürecine de zemin hazırlamayı hedefliyordu. Ayrıca, antlaşma Afganistan'da barışın sağlanması ve ülkenin egemenliğinin korunması adına bir dizi politik düzenlemeyi içermekteydi. Sovyetler Birliği, 15 Mayıs 1988’den itibaren Afganistan’dan çekilmeye başlamış ve bu süreç 15 Şubat 1989’da tamamlanmıştır. Bu tarih, SSCB'nin Afganistan'daki askeri varlığının sona erdiği ve Sovyetler Birliği'nin bölgedeki politik etkisinin büyük ölçüde azaldığı bir dönüm noktasıdır.
Geneva Antlaşması’nın Temel Maddeleri
Geneva Antlaşması, dört ana unsurdan oluşmaktadır:
1. **Sovyet Çekilmesi:** Sovyetler Birliği, Afganistan'daki askeri birliklerini çekmeye başlamayı ve süreci 9 ay içinde tamamlamayı taahhüt etmiştir.
2. **Tarafsızlık:** Afganistan’ın bağımsız ve tarafsız kalması, Sovyetler Birliği ve Amerika Birleşik Devletleri arasındaki Soğuk Savaş geriliminin ortadan kaldırılmasına yönelik bir adımdı.
3. **Afganistan İç Barış Süreci:** Afgan hükümeti ile mücahitler arasında bir barış anlaşması sağlanması hedeflenmiştir.
4. **Uluslararası Gözetim:** Antlaşma, Birleşmiş Milletler’in Afganistan’da barışı gözlemlemesi ve sürecin takibini yapması için bir düzenleme öngörmüştür.
SSCB’nin Çekilmesinin Ardında Hangi Etkenler Vardı?
Sovyetler Birliği’nin Afganistan’dan çekilmesinin arkasında bir dizi etken bulunmaktadır. Bunlar arasında en önemlisi, uzun süren çatışmaların Sovyetler Birliği’ne getirdiği ekonomik ve askeri yüklerdir. Ayrıca, SSCB'nin içindeki siyasi baskılar ve halkın savaşın uzaması konusundaki tepkileri de Sovyet liderliğini müzakerelere zorlamıştır.
Sovyetler, savaşın giderek daha fazla kaynak tüketmeye başlaması ve halkın bu savaşla ilgili artan hoşnutsuzluğu nedeniyle, çekilme kararı almak zorunda kalmıştır. Öte yandan, Afganistan’daki savaşın Sovyetler için uluslararası prestij kaybına yol açması da bu kararı hızlandırmıştır.
Afganistan’ın Durumu: Sovyet Çekildikten Sonra
SSCB’nin çekilmesinin ardından Afganistan, istikrarsızlık ve iç savaşla mücadele etmeye devam etmiştir. 1989’dan sonra ülkede tam anlamıyla bir barış sağlanamamış, hükümet ve mücahitler arasındaki çatışmalar sürmüştür. 1992’de komünist hükümetin devrilmesinin ardından Taliban’ın 1996’da iktidara gelmesiyle birlikte Afganistan, uzun süreli bir iç savaş ve yönetim boşluğu içine girmiştir.
Geneva Antlaşması Sonrası Uluslararası Yansımalar
Geneva Antlaşması, Soğuk Savaş’ın sonlarına doğru Sovyetler Birliği ve Batılı ülkeler arasındaki gerilimlerin yumuşadığı bir dönemde imzalanmıştır. Antlaşma, uluslararası diplomaside bir başarı olarak görülse de, pratikte Afganistan’daki durumu çözebilmiş değildir. Sovyetler Birliği’nin Afganistan’daki varlığı, dünya çapında büyük tartışmalara yol açarken, Sovyet çekilmesi, ABD’nin bölgedeki etkisini artıran bir gelişme olmuştur.
Afganistan’dan Sovyetler Birliği’nin çekilmesinin ardından, bölgedeki güç dengesi değişmiş ve bu süreç, 1990’larda yaşanan olaylarla birlikte, Afganistan’ın uluslararası politikadaki rolünün yeniden şekillenmesine yol açmıştır.
Sonuç
SSCB'nin Afganistan'dan çekilmesi, yalnızca Sovyetler Birliği için değil, dünya tarihi için de önemli bir dönüm noktasıdır. Geneva Antlaşması, Sovyetler Birliği'nin savaşın sona ermesi için attığı adımları şekillendirmiş ve bu süreç, Soğuk Savaş’ın sona ermesinin simgesel bir parçası olmuştur. Ancak, bu antlaşma Afganistan’daki kalıcı barışın önünü açamamış ve bölgedeki çatışmaların devam etmesine yol açmıştır. Afganistan, Sovyetler Birliği'nin çekilmesinin ardından daha da derinleşen iç savaşların pençesinde kalmış ve bu durum, dünya siyaseti için yeni zorluklar yaratmıştır.